UHUZAM İTÜ – Uydu Haberleşme ve Uzaktan Algılama UYG-AR Merkezi Fen Bilimleri Enstitüsü, Geomatik Mühendisliği Programı, İTÜ
Uydu verisi ve peyzaj metrikleri kullanılarak şehir yapılarının karşılaştırılması: Karabük ili merkez ve Safranbolu ilçeleri örneği
Duygu Şimşek; Elif Sertel, 2016
Özet: Karabük ili, Merkez ilçesi sınırları dahilinde bulunan “Karabük Demir-Çelik Fabrikası” ve “Dünya Kültür Mirası” olarak ilan edilen Safranbolu İlçesinde bulunan, kentsel sit alanı ve arkeolojik kent kalıntıları ile birlikte, ülke sanayisine ve turizmine önemli katkıları olan bir ilimizdir. Merkez ve Safranbolu ilçeleri birbirine sınır komşusu olup, ilin nüfus yoğunluğu en fazla olan iki ilçesidir. Yerleşimin olduğu alanlar konumsal olarak birbirinin devamı niteliğindedir. Coğrafi koşulları neredeyse aynı olan bu iki bölgenin sanayi ve turizm açısından oluşan farklı kimliklerinin mekansal olarak kent gelişimini nasıl etkilediğinin araştırılması bu çalışmanın amaçlarındandır. Günümüzde, yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinin kullanımı ile yüksek doğruluklu mekansal veri üretimi yapılabilmektedir. Uydu görüntülerinden tematik bilgilerin üretimi süreci, diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında, ekonomik ve zamansal çözümler sunması ile birlikte öne çıkmaktadır. Uydu görüntüleri bir çok çalışmada kullanılmaktadır. Bu çalışmalardan bazıları, bu tez çalışmasında da değinilen, şehir planlama ve peyzaj ekolojisi çalışmalarıdır. Peyzaj metrikleri analizi, şehir yapılarının zamansal değişiminin incelenmesi ve şehirlerin yapısal karakterlerinin sayısal olarak ifade edilmesinde kullanılabilmektedir. Şehirler için, uydu görüntüsünden üretilen arazi kullanım/örtüsü haritasından yapılan metrik hesapları ile daha doğru ve güvenilir sonuçlara hızlı ve ekonomik şekilde ulaşılabileceği görülmektedir. Çalışmada, Karabük ilinin Merkez ve Safranbolu ilçelerini kapsayan, 2016 yılına ait, 1.5 m çözünürlüklü Spot6 ve Spot7 uydu görüntüleri kullanılmıştır. Uydu görüntüleri ve yardımcı veriler ile arazi kullanım/örtüsü haritaları oluşturulmuştur. Sınıflandırma işleminde, kentsel yapıyı daha ayrıntılı olarak ifade eden “şehir atlası” sınıf tanımları ve metodolojisi kullanılmıştır. Sınıflandırma işleminde obje abanlı sınıflandırma yöntemi kullanılmıştır. İlçelerin tümü ve yerleşim alanları için ayrı ayrı şehir atlas’ları oluşturulmuş ve bu bölgelerin yapı ve formlarının karşılaştırılabilmesi için çeşitli peyzaj metrikleri hesaplanmıştır. Peyzaj metriklerinin hesaplanması için FRAGSTAT v4 yazılımı kullanılmıştır. Toplam 6 adet peyzaj metriği hesaplanmıştır. Bu metrikler sırasıyla; sınıf seviyesinde hesaplanan, Leke Yoğunluğu (PD), Kenar Yoğunluğu (ED), En Büyük Leke İndisi (LPI), Öklit En Yakın Komşuluk Mesafesi (ENN), Alan Ağırlıklı Ortalama Leke Fraktal Ölçüsü (FRAC_AM) ve peyzaj seviyesinde hesaplanan Bitişiklik (CONTAG) indisidir. Yapılan çalışma sonucunda, uydu görüntülerinden oluşturulan tematik haritalar kullanılarak hesaplanan peyzaj metriklerinin, kentsel alanlarda anlamlı sonuçlar verdiği görülmüştür. Yönetim ve planlama çalışmalarında bu çalışmada ortaya konan sonuçların ve yapılacak benzer çalışmaların oldukça yararlı olacağı öngörülmektedir.
Tez No: 450961
