Şehir Atlası projesi pilot uygulaması: Gaziantep ili örneği

Fen Bilimleri Enstitüsü, Geomatik Mühendisliği Programı, İTÜ

Şehir Atlası projesi pilot uygulaması: Gaziantep ili örneği

Semih Sami Akay; Eli Sertel, 2014

Özet: Gaziantep şehri sanayi, ticaret, turizm gibi farklı sektörlerde yapılan yatırımlar nedeni ile Türkiye genelinde gelişmekte olan şehirlerin başında gelmektedir. Yapılan yatırımların sonucu olarak bölge ekonomisinin gelişmesiyle beraber, aldığı göçler nedeni ile şehrin nüfusu artmaktadır. Gaziantep şehir nüfusunun her yıl yaklaşık olarak 50.000 civarında arttığı ve yıl bazında nüfus sayılarının ise 2010 yılında 1.700.763, 2011 yılında 1.753.596, 2012 yılında ise 1.799.558 olarak görülmektedir. Artan nüfusa paralel olarak hızlı bir şekilde yerleşim ve endüstri alanlarının gelişerek yayıldığı gözlemlenmektedir. Uzaktan algılama, veri ve veri işleme teknikleri, sağladıkları hızlı ve ekonomik çözümler nedeniyle, şehir ve bölge planlama, haritacılık işlemleri, tarım ürünlerinin izlenmesi ve yıllık ürün tahminlerinin yapılması, su alanlarının belirlenmesi gibi pek çok farklı çalışma konularında yaygın olarak kullanılmaktadır. Uzaktan algılama sistemleri, şehirlerin ve ülkelerin arazi kullanımı/örtüsü hakkında bilgiye ulaşılmasında en kısa ve en tercih edilen yöntemlerdendir. Şehir planlaması ve şehirlerin gelişimimin mekânsal ve zamansal olarak tespit edilebilmesi için özellikle yüksek çözünürlüklü uydu verileri önemli bilgiler sağlamaktadır. Uydu teknolojileri, klasik yersel ölçümler ile kıyaslandığında, harita üretimi ve şehir planlama uygulamalarında hız, maliyet ve zaman açısından önemli avantajlar sağlamaktadır. Bu çalışmada, Gaziantep şehri için uydu görüntüleri kullanılarak, şehir planlaması uygulamalarına altlık oluşturması ve yerleşim gelişiminin tespiti için arazi kullanım verisinin üretilmesi hedeflenmiştir. Urban Atlas (Şehir Atlası) projesi, uydu görüntüleri üzerinden yüksek tematik detay içeren arazi kullanımı/örtüsü haritalarının oluşturulması ile düzenli ve hızlı bir şekilde şehir ve bölge planlamalarına katkı sağlamak amacıyla oluşturulan bir çalışmadır. GMES (Global Monitoring for Environment and Security) uygulamalarının bir parçası olan Urban Atlas, ERDF (European Regional Development Fund) ve Avrupa Komisyonu (EC) tarafından finanse edilmiştir. Urban Atlas projesi şu ana kadar Türkiye’de herhangi bir bölgede uygulanmamıştır. Bu tez çalışmasının amacı Urban Atlas projesindeki istekleri karşılayacak şekilde Gaziantep iline ait arazi kullanım haritalarının hazırlanması ve şehir atlası metodojisinin ilk kez Türkiye için seçilmiş pilot bir ilde uygulanabilirliğinin ve doğruluğunun incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, 2013 yılı ağustos ayına ait Spot-5 2.5 m çözünürlüklü uydu görüntüleri ile nesne tabanlı sınıflandırma işlemi yapılarak Urban Atlas terminolojisindeki alt sınıfları içerecek şekilde sınıflandırma yapılmıştır. Sınıflandırma sırasında, uydu görüntülerine ek olarak, sayısal imar planlarından, şehir haritalarından, yol verilerinden, mekânsal nesneler hakkında öznitelik ve görsel bilgiler sağlayan çevrimiçi haritalardan (Google Earth, OGM Meşçere haritaları vb.) yararlanılmıştır. Gaziantep şehrine ait görüntülerin segmentasyonu ile oluşturulan objeler, Şehir Atlası uygulamasında bulunan arazi kullanım/örtüsü sınıflarına istenilen doğrulukla atanmaları sağlanmıştır. Sınıflandırma sonucu genel sınıflandırma, şehir alanları sınıflandırması ve kırsal alanlar sınıflandırması için doğruluk analizleri yapılmıştır. Doğruluk analizleri sonucunda hesaplanan sınıf doğrulukları ve genel doğruluklar, Şehir Atlası uygulamaları için belirlenen minimum sınıf ve genel doğruluk ölçülerini sağladığı görülmüştür. Gaziantep Şehir Atlası sınıfları haritaları oluşturulmak üzere vektör veriye dönüştürülmüştür. CBS ortamında, sınıflandırılmış vektör veriler düzenlenerek Gaziantep Şehir Atlası oluşturulmuş ve yapılan işlemin doğruluğu ortaya konulmuştur.

Tez No: 384917